Meepraten

Vanwege een steeds dieper gevoeld hoofdstedelijk verlangen zullen de noordelijke eilanden binnenkort in de Lonely Planet worden bijgeschreven als de Amsterdam Wadden Archipelago, zoals ook Friesland in internationale toergidsen al is omgedoopt tot Amsterdam Lake District. Het is zeer de vraag of de eilanden daar blij mee zullen zijn: wie Ilja Leonard Pfeijffers ‘Hotel Europa’ heeft gelezen, weet dat de knieval voor het massatoerisme vooral voyeursgedrag oplevert en kwaliteit voor kwantiteit ruilt.
Maar goed, als de hele wereld komt kijken moet een en ander er natuurlijk een beetje netjes bijliggen. Daarom heeft het RijksProgramma voor een Rijke Waddenzee (PRW) besloten om de boel alvast op te schudden en uit te kloppen. Oude meuk moet worden opgeruimd, leegstaande gebouwen gesloopt, lelijke industrie verwijderd.
Een loffelijk streven waar iedereen die het Waddengebied een warm hart toedraagt alleen maar vrolijk van kan worden. In gedachten zie ik dan ook druistige welstandscommissies, deskundige architecten en gestudeerde planologen slimme voorstellen voor verbetering en opschoning presenteren. Maar helaas.
Experts kosten geld, en dus laten de denkers achter het PRW de beslissing over aan?... De stem des volks.
We leven tenslotte in een participatiesamenleving en het begrip draagvlak heeft in tijden van toenemend populisme een hoge vlucht genomen. Politici weten dat als niet iedereen de kans krijgt om mee te praten, er al snel moeilijk weerlegbare verwijten worden gemaakt over achterkamertjespolitiek.
Het is echter zeer de vraag of de uitnodiging om mee te praten iets zal uitmaken voor de PRW-schoonmaak. Wáár we over mee mogen praten is namelijk nogal, eeuh, triviaal. We mogen zogenaamd meebeslissen over ieder denkbaar object dat ons stoort of juist gekoesterd moet worden. Wie de website van het PRW bezoekt, krijgt maar liefst acht objecten voorgeschoteld die zich lenen voor uw deskundige mening. Wie echter tussen de regels leest, ontdekt al snel dat die acht objecten (o.a. een oud zwembad op Ameland, een leegstaand hotel op Terschelling, de veerparkeer bij Holwerd, alle zendmasten, een oude steenfabriek bij Delfzijl) niet zijn geselecteerd door deskundigen, maar zijn voorgedragen op basis van heel persoonlijke voor- danwel afkeuren. Dat nodigt wel uit tot zelf ook maar wat nomineren, maar leidt vermoedelijk niet tot een afgewogen afstemming op basis van solide argumenten. Zo wordt getwijfeld aan het plaatsen van kunst op dijken, omdat die de strakke landschapslijnen doorbreekt, en wordt de vraag gesteld of het enige stoplicht op Texel het landelijke karakter van het eiland niet teveel aantast. En of het niet fijn zou zijn als al die GSM-masten beter in het natuurlijke landschap ingebed zouden worden. Stel dat dat kán, is daar iemand tegen, dan? U mag het zeggen. U mag zelfs uw eigen ruimtelijke ingreep nomineren!
Meepraten over een stoplicht als het summum van burgerparticipatie; het is moeilijk om daar niet cynisch over te worden. Voor veel belangrijker beslissingen staat het stoplicht namelijk gewoon op rood. Wind- en zonneparken, nieuwe archipelvorming in het IJsselmeergebied, maar ook planologische ingrepen in de Waddenzee: als het hoogste echelon het er over eens is gaan ze gewoon door, wat burgers er in alle fruitig opgetuigde meepraatsessies ook van vinden.
Ik heb dan ook een welgemeend advies aan iedereen die nu de neiging heeft om te gaan stemmen over dat leegstaande zwembad op Ameland: doe het niet!
Ik ben aardig thuis op het Wad, maar over de voorgelegde keuzes heb ik geen uitgesproken mening of expertise in huis, en waarschijnlijk doet die er ook weinig toe. De kans is groot dat voor uw mening hetzelfde geldt. Wees dus bescheiden en laat het PRW zijn eigen rijkdom vinden, in plaats van daarvoor gemakzuchtig het volk te visiteren.
Dat wil niet zeggen dat ik niet voor meepraten ben.
Over de geile blikken van de NAM naar het gas onder het Wad laat ik bijvoorbeeld graag mijn stem horen. En ook projectontwikkelaars en energieboeren die het open water liefst per eergisteren willen volbouwen met windmolens en zonneparken hebben mijn warme belangstelling. Ook daarbij maak ik me trouwens weinig illusies over het gewicht van mijn stem, maar toch laat ik die daar liever over horen dan over een leegstaand hotel op Terschelling of het Holwerder parkeerdek.
Meepraten is zeker niet altijd zinloos. De bijdrage van de Wadvaarders aan de dynamische zonering van de Waddenzee is een schoolvoorbeeld van participatieve besluitvorming die er toe doet. Zo zijn er vast meer zaken te verzinnen waarbij onze stem écht van belang is, omdat wij als gebruikers inzichten kunnen leveren die aan bureaus en in bestuurskamers node gemist worden. Zodra het PRW ons over zulke zaken een echte stem geeft, kan wat mij betreft het licht meteen op groen.