Platbodem aan Zee

Hoewel de dreigende klimaatopwarming me zeer aan het hart gaat, heb ik me over zeespiegelstijging persoonlijk nooit zo druk gemaakt. Zolang ik op een schip woon, dacht ik altijd, blijf ík wel drijven.
Die gedachte kreeg een nieuwe draai toen ik het onderzoek van een aantal topwetenschappers bij elkaar opgeteld zag in een recente, uitstekend onderbouwde longread in Vrij Nederland.
Lang verhaal kort: een zeespiegelstijging van drie tot vijf meter in de komende halve eeuw is niet ondenkbaar maar hoogstwaarschijnlijk. Daar valt geen dijk meer tegen te bouwen, want het water van de rivieren stroomt dan echt niet meer uit zichzelf bij Hoek van Holland in zee. De kustlijn zal grofweg honderd kilometer naar het oosten verschuiven. De Utrechtse Heuvelrug wordt de nieuwe duinenrij, de Veluwezoom een klifkust. Reid zal het niet meer meemaken, maar het is niet denkbeeldig dat de Strontrace nog eens wordt omgedraaid, als een nieuwe generatie zeilvrachtschepen de ooit zo zorgeloos naar het Westland getransporteerde terpaarde terug moet brengen naar Friesland om nieuwe wierden te bouwen temidden van de woelige baren.
Let wel: dit is geen extreemgroenlinkse dystopie, maar het resultaat van bloedserieus onderzoek. Binnen vijftig jaar kan dit werkelijkheid zijn. De vraag is dan niet meer óf ik met mijn schip moet verkassen, maar waar ik in godsnaam binnen de Nederlandse grenzen nog kan afmeren.
Alles draait om de vraag: is deze ontwikkeling nog te stoppen met de Parijse klimaatdoelstellingen, of zijn we het tipping point al voorbij?
De realiteit is: er zijn nogal wat verschillende tipping points, die elkaar kunnen versterken en gemakkelijk een cascade-effect kunnen bewerkstelligen. Zo hoeven de Parijse onderhandelaars  het maar een fractie mis te hebben en we krijgen een zeespiegelstijging van tientallen meters. Nederland bestaat dan nog steeds, want de Vaalserberg is 322 meter hoog, maar de strandhuisjes staan dan wel op de rand van de Veluwezoom. Wie nu nog bouwt in het laagland is pennywise-poundfoolish, zoals de investeerders in de spiksplinternieuwe, zeven meter onder NAP liggende Zuidplaspolderwijk bij Gouda waarschijnlijk nog tijdens hun leven zullen ondervinden. De vraag of we het tipping point al voorbij zijn is niet met absolute zekerheid te beantwoorden, maar alleen een gek gokt nog op nee.
De wetenschappers zien grofweg drie mogelijke scenario’s om de in ieder geval onvermijdelijke vlucht omhoog in goede banen te leiden: verdedigen, toelaten of aanvallen. Verdedigen betekent eindeloze dijkverhogingen en steeds grotere gemalen om het binnendijkse water naar buiten te pompen: de premisse van de hilarische TV-serie ‘Missie Aarde’, waarin alleen de Hollandse dijkenbouwers nog genoeg droge voeten hebben om de aarde te redden.
Toelaten betekent: Duits als tweede taal invoeren en met onze oosterburen gaan onderhandelen over een herzliches Willkommen; vooral geinig om de twitteraars die nu zo op migranten schelden dan in sneu kreupelduits te zien schreeuwbedelen om een fijn plekje over de grens.
Aanvallen, het meest tegendraadse scenario, is tevens het meest interessant: Laat de zee deels zijn gang gaan, maar bouw tevens drijvende eilanden achter een onderbroken lijn van golfbrekende dijken, duinen en wetlands, die op relatief rustig water de basis vormen voor nieuwe dorpen, steden en vinex-wijken in zee.
De hiervoor benodigde innovaties zullen ons waterbouwtechnisch in de wereldvoorhoede houden en decennia van voorspoed brengen, omdat we niet de enigen met dit probleem zullen zijn. Treurig, maar ergens ook wel ironisch: de mooiste steden met ons kostbaarste erfgoed: Haarlem, Dordt, Gouda, Leiden, Delft, Amsterdam; ze zullen onder de golven verdwijnen en het enige wat ons dan nog herinnert aan ons glorieuze verleden en de nationale identiteit zal het varend erfgoed zijn. Onze schepen worden goud waard, de banken zullen weer scheepshypotheken verlenen, want iedereen wil dan wonen op een grote, liefst historisch ogende woonschuit, trots afgemeerd langs de eindeloze kades van de nieuwe stad Platbodem aan Zee.