Waddenzee, 2003

Dit is het laatste verhaal van een autobiografisch vijfluik over de lege landschappen die me in opeenvolgende decennia geïnspireerd hebben.

Het is stil op het wad, doodstil. Ik hoor alleen het ruisen van de wind. Op het dek van mijn schip zitten de gasten, verspreid; met hun rug tegen de bijboot, verdiept in een boek, zonnend op een handdoek, of in de zitkuip, pratend over van alles en nog wat. Buiten het schip zakt langzaam het water. We liggen droog bij De Cocksdorp aan de rand van het Eierlandse Gat, in de verste verte is geen mens te bekennen, dit is één van de stilste plekken van het wad.

Als even later het laatste water wegloopt naar de geul, nemen de geluiden om ons heen toe. Ik kijk over het blikkerende zand en zie in de trillende zonnewarmte duizenden, nee honderdduizenden vogels, als uit het niets opgedoken, die hun kostje bij elkaar scharrelen. Het wad gorgelt, de vogels maken hun eigen geluiden en het water kabbelt tegen de rand van de geul. In een paar uur tijd is het landschap van zee veranderd in droogevallen land. Hetzelfde landschap, dezelfde leegte, en toch weer totaal anders. Op de droogevallen plaat waaieren de gasten uit, later zullen we zelfgeplukte mosselen koken in witte wijn, en oesters eten, zo uit de schelp, of gebakken met verse rode peper en gember, of gemarineerd in whisky en daarna in de schelp gegrild in kruidenolie op de barbecue.

‘s Avonds laat zeilen we weer, met de vloed mee over het Zachte Bed, de avondzon in de rug, het zicht glashelder. De lage lijnen van Texel en Vlieland tekenen zich achter ons scherp af tegen de ondergaande zon en verdwijnen dan langzaam in de schemering. Bij de Paardenhoek kentert de stroom. In het Inschot neemt de wind verder af, maar we houden vaart op de meelopende eb, weer sneller zelfs als het vlietende water ons zacht lispelend de Vliestroom inzuigt. Op fluweel glijden we de nacht in, tot ergens hoog op de waardgronden, waar ik het schip voor anker leg. De Brandaris mompelt een vriendelijk akkoord op mijn melding dat ik vast lig, en knippert geruststellend met haar licht in de verte. Het wad loopt leeg in de nacht en verandert onhoudbaar in een natte vlakte.

De volgende dag liggen we op West, waar het water opnieuw laag staat en de zon weerkaatst met dat speciale licht op het vochtige zand van de lagune van Dellewal. Kijkend naar honderden fouragerende steltlopers wissel ik verhalen uit met Ian, een oude Ierse zeiler, over het Wad en de zee en vissersplaatsjes, de schoonheid van de oceaan die spoelt langs kleine eilandjes met oude vuurtorens, en over grote beroemde Ieren, die we kennen uit de literatuur over de zee. Op de reizen van Shackleton, Amundsen en Scott zeilden Ieren mee, zonder uitzondering schitterende kerels, dat spreekt, en hun verhalen worden voor altijd meegevoerd op de vloed naar alle kusten ter wereld.

De volgende middag zijn we op Ameland, waar de Friese kust in de verte danst boven de horizon, en waar het licht opnieuw anders is, lichter, helderder nog dan op Texel en op Terschelling. Het wad gorgelt, zuigt en slurpt; meer slik, minder zand. Vogels rondom, alles zindert, een eenzame wadloper zweeft over het spiegelende zand en versterkt het gevoel dat hier niets is dan natuur, zo ver het oog reikt. Ik proef het zout in de lucht en in de suizende stilte en weet: in dit landschap ben ik voor altijd thuis.

Een dag later zeilen we met een waddenzeiltje naar Vlieland, kronkelend door het Oosterom, mee op de stroom. Voor de wind zeilt het anders, maar het grote lege wad blikkert als altijd, kleine zeiltjes dansend in het oneindige grijsblauw, de boeien en blezen komen steeds sneller voorbij, vooral als we aan het eind van de Meep het zeil vol trekken en aan de wind de Vliestroom uitzeilen, de Stortemelk in, waar een heftige zee kolkt, wind tegen stroom, en waar de diepte niet alleen het water, maar ook de lucht donkerder kleurt, zodat we willen doorvaren, het zeegat uit, tot we langzaam stervend van geluk oplossen in het diepste blauw, ver achter de horizon.