Leegte

Lezend over de jongste politieke voornemens aangaande de moooiste landschappen die dit land rijk is, waait de muffe walm van slechtgeluchte leeghoofden mij als een lauwe landwind tegemoet. Hoe oud ik ook word, nooit zal ik wennen aan de verbijsterende monomanie van overijverige mannetjes en vrouwtjes die als gedrogeerde neuroten alle hoeken, ieder gat en elke kier van ons lage land vol proppen met hun schreeuwerig hoge betonnen keutels, hun asfaltverafgoding en hun herinrichtingsclichees. Al word ik tegelijkertijd geteisterd door Parkinson, Bechterew en Creutzfeldt-Jakob, dan nog zal ik de bezem niet schuwen om de stal uit te mesten waarin grondspeculanten, projectontwikkelaars en plaatselijke politici zich wentelen in de uitwerpselen van hun gedeelde corruptie en kortzichtigheid.  

In één inbox vind ik maar liefst drie noodkreten die mij ertoe brengen om als de bliksem mijn handtekening te zetten onder evenveel steunbetuigingen aan sympathieke vechters-tegen-de-bierkaai. Ik houd niet van dat soort acties, wetend hoe vruchteloos ze doorgaans zijn, maar mijn geweten speelt op; ik moet wel, want aan de zijkant blijven staan en toekijken is versagen, en voor versagen ben ik nog veel, véél te jong.

Altijd als ik de Brandaris in de verte zie opdoemen met dat prachtige dorpje aan zijn voeten, de lage huisjes tegen het hoge duin, de bomen daarboven, de glooiïngen van het naar zee aflopende eiland, dan wordt het stil om me heen. Mijn gasten leunen dromerig over de reling en laten het schitterende panorama op zich inwerken alsof ze nog nooit zoiets moois gezien hebben. En vaak is dat ook zo. Ik ben zelf geen eilander, maar de aanblik van West is een vorm van thuiskomen, in een schoonheid die tegelijk oerhollands klein en onnederlands groots is.

Nu heeft een projectontwikkelaar de grond naast het mooiste strandpaviljoen van Nederland, de Walvis, opgekocht om er modernlelijke appartementen van minstens drie woonlagen hoog neer te zetten. De plaatselijke wethouder, die dus óf omgekocht óf stapelkrankzinnig is, vindt dit een goed plan en wil vergunning verlenen. Wég Terschellinger horizon. De ergste dingen verzin je niet: ze gebeuren gewoon, alsof het niets is.

In het randstedelijke groene hart proberen de pindabreinen van de plaatselijke politiek al jarenlang elke lege ruimte te annexeren. Vlak naast mijn woonplaats, soezend tussen de niveauverschillen van een kronkelende getijderivier en de ringvaart, ligt het diepste punt van Nederland, nee zelfs van heel Europa: een wonderschone oerpolder met weilanden en vaarten en verspreide boerderijen, waar ik al mijn buitenlandse vrienden mee naar toe nam, om de prachtige verhalen van dijken en molens en van de Hollandse waterlinie aanschouwelijk te maken zonder er enige moeite voor te hoeven doen. Nam, want de polder wordt volgegooid met miljoenen tonnen zand. Er komt een woonwijk. De ergste dingen verzin je niet: die gebeuren gewoon.

Hetzelfde type minkukels wil nu ook het IJmeer en het Markermeer volbouwen. Een weg over het water, een spoorlijn, een dijk, en woonwijken, 'Almere buitendijks' godbetert, alsof het binnendijks al niet erg genoeg is. Er zijn verschillende alternatieven verzonnen, maar geen enkel houdt de waarde van het lege landschap duurzaam in stand. Het bizarre mantra dat 'groei moet' heeft iedereen in de houdgreep, zelfs veertig jaar nadat de Club van Rome al aantoonde dat die wapenkreet het einde alleen maar sneller dichtbij brengt. Het schitterende licht dat ooit onze gouden eeuw bescheen en tot op de dag van vandaag de waarde van onze grootste schilders bepaalt, moet zo snel mogelijk worden gedoofd, opdat het zwakke peertje in de lege schedels van politici en projectontwikkelaars voor de nieuwe zon kan worden aangezien, die alle échte natuur overbodig maakt.

Ik houd van de leegte. Ik ben een Nederlander in hart en nieren. Het lage, open landschap inspireert me, ik zou op het wad kunnen wonen. Ons kostbaarste erfgoed én ons unique selling point is het lage licht boven het wijde water en de wolken boven de polders en weiden eromheen. Dat volbouwen is een vorm van kapitaalvernietiging die langer zal nadreunen dan de crisis waarin we nu heten te verkeren. Maar ja, vertel dat eens aan iemand onder wiens schedeldak een paar korrels verstand wanhopig een woestijn van kortzichtigheid proberen te vullen. De ergste dingen verzin je niet: die gebeuren gewoon.